Türkçe
Nazofarenks Kanseri nedir? Nazofarenks Kanseri, burunun arkasında ve boğazın arka üst bölümünde oluşan kansere denir.
Nazofarenks Kanseri Nedir?
Burun arkasında ve boğazın arka üst bölümünde yer alan nazofarenkste ortaya çıkan kansere nazofarenks karsinomu ismi verilmektedir. Erken tespit edilmesi zor bir hastalık olan nazofarenks karsinomunun, incelenmesi de kolay olmadığından ve belirtilerin farklı hastalıklarla ortak noktalarının olmasından dolayı da dikkat edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedavi süreci genel olarak radyoterapi, kemoterapi veya bu ikisinin kombine tedavisini içermektedir. Her bireyin farklı koşullara sahip olabileceği göz önüne alınarak tedavi süreci ciddi bir çalışmanın ardından başlatılır.
Geniz (veya Üst Yutak) Nedir?
Geniz insan vücudunda bulunan ve solunum sistemini de etkileyen bir bölgedir. Özellikle geniz akıntısı ve geniz eti kavramlarıyla karşılaştığımız geniz burun boşluğu ile ağız boşluğunun bağlantısını sağlar. Geniz akıntısı bu bölgeden gırtlağa doğru belirli nedenlerden dolayı iltihaplı sıvı gelmesi durumudur. Geniz eti ise boğaz ile burun arasında lokalize olan bakteri ve virüs gibi mikroorganizmalarla savaşmayı sağlayan antikorların üretilmesinden sorumlu bir yapıdır.
Geniz Neresidir?
Geniz bölgesi burun boşluğunun arkasında yer almaktadır. Ağzın arkasında bulunan bu bölge üst taraftan buruna, östaki borusu yardımı ile kulağa ve gırtlakla bağlantı sağlayarak da nefes ile yemek borularına açılan bir alandır.
Nazofarenks Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Başlangıç aşamasında kendini pek göstermeyen nazofarenks karsinomu herhangi bir belirti göstermeden ilerleyebilmektedir. Her hastalıkta olduğu gibi nazofarenks kanserinde de dikkat çeken bazı belirtiler yer almaktadır. Bu belirtiler arasından tükürükte kan bulunması, boyunda şişen bir lenf nodülü sebebiyle ortaya çıkan yumru, burun akıntısının kanlı olması, burunda tıkanıklık, işitme kaybı, kulakta ortaya çıkan sık enfeksiyonlar, baş ağrısı sayılabilir.
Erken safhada karşılaşılan nazofarenks kanseri belirtileri sizin doktora gitmeniz için harekete geçirmez, ancak yukarda anlatılan belirtilerden biri veya birkaçı kullanılan ağrıkesici veya antibiyotiklere rağmen geçmiyorsa Doktora başvurulması gerekmektedir. On gün içerisinde geçmeyen şikayetlerinizde mutlaka kanser olasılığı da aklınıza gelmelidir.
- Tükürükte kan görülmesi
- Boyunda şişmiş bir lenf nodülü ve bunun sonucu ortaya çıkan yumru
- Burun akıntısından kan gelmesi
- Burun tıkanıklığı
- İşitmede kayıp ya da uğultu
- Konuşma, görme ve koklamada bozukluklar
- Kulak enfeksiyonları
Nazofarenks Kanseri Nedenleri Nelerdir?
Kanserli hastalıkların tam olarak nedeni bilinememekle beraber teknolojik faaliyetlerin de gelişmesiyle beraber oldukça üstünde durulan bir konu olmuştur. Genetik mutasyonların ortaya çıkmasıyla beraber normal hücrelerimizin farklılaşarak kontrol dışında büyümesi ve gelişmesi kanser oluşumunu düşündürmektedir. Bu hücreler sadece büyüyüp gelişmekle kalmayıp vücudun farklı bölgelerine de sıçrayabilmektedir. Bu farkı alanlara istilaya ve diğer bölgelere yayılmasına metastaz ismi verilmektedir. Nazofarenks karsinomunda kanserin tetiklenmesi geniz yapısının yüzeyini kaplayan skuamöz hücrelerde meydana gelmektedir.
Nazofarenks kanserine sebebiyet veren genlerdeki mutasyonlara kesin olarak neyin yol açtığı bilinmemektedir. Fakat araştırmalar sonucu kanserin riskini artıran Epstein-Barr isimli bir virüs gibi bazı faktörler saptanmıştır. Bu konudaki istisna ise tüm risk faktörlerini vücudunda barındıran bir kişide kanser gelişmeyebilirken, risk faktörü olmayanlarda gelişmesinin nedeni de tam olarak tespit edilememiştir.
Nazofarenks Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
Yapılan çalışmalar sonucunda nazofarenks kanserinde birtakım risk faktörleri tespit edilmiştir. Bu faktörlerin kansere yakalanma şansını arttırdığı düşünülmektedir. Nazofarenks kanseri kadınlara nazaran erkeklerde daha fazla görülmektedir. Coğrafyanın yani bu noktada ırkların da kansere yakalanmada bir etkisi olduğu saptanmıştır. Çin, Güneydoğu Asya ve Kuzey Afrika’da bulunan bireyler kanserden daha sık etkilenmektedir.
Yaş
Nazofarenks kanseri her yaş grubunda gelişebilmektedir fakat sıklıkla 30-50 yaş aralığındaki yetişkin bireylerde göze çarpmaktadır.
Tuzda Terbiye Edilmiş Gıdalar
Tuzda terbiye edilmiş gıdaları pişirirken buhardan gelen kimyasal maddeler burun boşluğuna girerek nazofarenks kanseri riskini artırabilir. Bu gıdalara balık ve sebzeler örnek verilebilir. Bahsi geçen kimyasallara erken yaşta maruz kalmak ise bu riski daha da artırmaktadır.
Epstein Barr Virüsü (EBV)
Bahsi geçen virüs genel olarak soğuk algınlığı hastalığına benzeyen semptomlar gösterir. Bazen de mononükleoz olarak karşımıza çıkar. Mononükleoz, öpücük hastalığı olarak da bilinir ve EBV’nin ağız, boğaz sıvıları ve vücut salgılarıyla kişiden kişiye bulaşmasıyla ortaya çıkar. Bu virüs nazofarenks karsinomu gibi bazı nadir görülen kanser hastalıkları ile de bağlantılı olabilir.
Aile öyküsü
Aile üyelerinde bu hastalığın görülmesi hastalığa yakalanma riskini artırmaktadır.
Nazofarenks Kanseri Komplikasyonlar Nelerdir?
Nazofarenks karsinomunun ilerlemesi ile beraber yakınlardaki yapılar istila edilebilir. Bu kanserli hücreler boğaz, kemik ve beyin gibi çevrede yer alan yapılara sıçrarsa komplikasyonlara sebep olabilir. Vücudun farklı alanlarına yayılan karsinomda ise metastaz durumu söz konusudur. Yani kanserli hücreler başladıkları yerden yayılıp farklı doku ve organlara sıçramıştır. Nazofarenks kanseri genel olarak metastaz yapabilir. En sık boyundaki lenf düğümlerine metastaz yaptığı görülür. Uzağa yapılan metastazlarda kanserli hücrelere en sık kemik, karaciğer ve akciğerde rastlanır.
Nazofarenks Kanseri Tanısı Nasıl Yapılır?
Tanı koymak için birtakım testler kullanılır. Uygulanan yöntemler aşağıda sıralanmıştır.
Fiziki Muayene
Nazofarenks karsinomunun teşhis edilmesi genel olarak bir baş boyun bölgesi muayenesi ile başlar. Doktor belirtiler ve semptomlarla alakalı bilgi toplar. Aile öyküsü de dinlenerek ihmal edilmez.
Nazofarenksin İçini Görüntülemek İçin Bir Kamera Kullanarak Uygulanan Muayene
Eğer bu hastalıkla alakalı bir şüphe duyuyorsanız doktor bir burun endoskopisi isteyebilir. Bu uygulama ile beraber nazofarenks içerisinde yer alan anormallikle göze çarpar. Bu işlemde ince esnek bir tüpün ucuna kamera yerleştirilerek görüntü sağlanır. Endoskopi bazı durumlarda lokal anestezi kullanılarak uygulanabilir.
Şüpheli Hücrenin Bir Numunesinin Alınması Testi
Şüpheli olan dokudan küçük bir örnek alınarak laboratuvarda incelenmektedir. Bu işleme biyopsi adı verilir ve tanının kesin konmasında çok önemli bir yer tutar. Endoskopide de şüpheli bölgeden doku alınabilir.
Nazofarenks kanserinin yayılımını belirlemek için ise birtakım görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. Bunlar arasında bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans, pozitron emisyon tomografisi ve röntgen yer alabilir. Bu yöntemlerle kanserin ne kadar yayıldığı tespit edilebilir.
Nazofarenks Kanseri Evreleri (Aşamaları)
Birçok kanser türünde olduğu gibi nazofarenks kanserinde de evreleme hastalığın tedavisinin planlanması için büyük önem taşır. Hastalığın yayılım durumuna göre evreleme oluşturulur. Bu aşamada PET BT, manyetik rezonans ve bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme tekniklerine başvurulur. Nazofarenks kanseri 0 en erken evre olmak üzere IV’e kadar gösterilir. Bu noktada kanserin yayılım alanı ve agresifliği etkendir.
Evre 0: Kanserli hücreler ilk ortaya çıktığı alandadır. Tıp dilinde in situ kavramı ile adlandırılmaktadır. Kanser nazofarenksin yüzey bölümünde yer alır. Lenf nodlarına ve uzak dokulara yayılım yoktur.
Evre I: Kanser halen nazofarenkstedir. Ağız içerisinde yer alan yumuşak dokulara yayılım olabilir. Lenfe ve uzak alanlara yayılım yoktur.
Evre IIa: Kanserli hücreler boğazın üst bölümündeki dokulara yerleşmiştir.
Evre IIb: Kanserli hücreler nazofarenksle sınırlı olabilmekle beraber civarda bulunan lenf bezlerine yayılım görülebilir.
Evre III: İki aşamada evrelenen bu bölümde IIIa evresinde kanserli hücreler sinüslere ya da kemiklere yayılım göstermiş olabilir. Evre IIIb’de ise kanserli hücreler boğazın her iki kısmında yer alan lenf nodlarına sıçramış olabilir.
Evre IV: Üç aşamada evrelenen bu bölümde evre IVa’da tümör kraniyal sinirlere, boğazın alt kısmı olan hipofarenkse, gözlere ya da çevre dokulara yayılmış olabilir. Evre IVb’de ise omuz bölgesindeki lenf nodlarına yayılım olabilir. Son olarak evre IVc’de ise kanser lenf bezlerine yayılmakla beraber uzak dokulara da sıçramıştır.
Nazofarenks Kanseri Ölümcül Müdür?
Nazofarenks kanseri radyoterapi ve/veya radyokemoterapi tedavilerine oldukça hassas bir hastalıktır. Hemen her evrede nazofarens kanserini tedavi etmek mümkün, ancak ne kadar erken evrede farkedilir ve tedaviye başlanırsa, kür olma şansı o kadar artar. Evre I-II de kür şansı %90’lara ulaşmaktadır. Evre arttıkça kür oranı azalır ama Evre IV’de tamamen ölümcül olduğunu ve tedavi edemeyeceğimizi söyleyemeyiz.
Nazofarenks Kanseri Tedavisi
Hastalığın teşhisi konulduktan sonra genel durumu da göz önüne alınarak tedavi seçenekleri belirlenir.
Cerrahi Müdahale
Genelde hastalığın radyoterapi/radyokemoterapi ile tedavi edilmesi sonrası nüks etmesi durumunda gündeme gelebilir. Ancak yerleşim yeri sebebiyle ameliyat edilmesi zordur.
Radyasyon Tedavisi
Hastalığın primer tedavisi radyoterapidir. Cerrahinin bu tümörde yeri yoktur ve lokal tedavi olarak radyoterapi uygulanır. Işın tedavisi olarak da bilinen radyoterapide kanserli hücreleri yok etmek için yüksek enerjili x ışını kullanılır. Genel olarak bu kanser türü için eksternal beam radyoterapi (EBRT) olarak isimlendirilen bir işlemle uygulanır. Nazofarenks kanserleri komşuluğunda göz, göz sinirleri, beyin sapı, iç kulak gibi önemli yapıları barındırdığı için radyoterapisi özelliklidir ve son teknolojiyi kullanarak tedavi etmek gerekir. Genel olarak IMRT (yoğunluk ayarlı radyoterapi) veya Arc teknikleri uygulanır.
Küçük olan tümörlerde tek başına radyoterapi uygulanabilir, ancak büyük yada boyundaki lenf nodlarına yayılmış tümörlerde kemoterapinin de birlikte uygulanması gerekmektedir. Radyoterapi sonrası deri kızarıklığı, işitme kaybı, ağız kuruluğu, yutma güçlüğü, ağızda tat kaybı gibi yan etkiler ortaya çıkabilir, ancak bu şikayetlerin çoğu geçicidir.
Kemoterapi
Radyoterapinin etkinliğini artırmak (radyoduyarlaştırıcı) için radyoterapi süresince haftalık düşük dozlarda veya üç haftada bir uygulanır. Diğer bir amacı ise tümörün vücudun başka yerlere gitmesini yani metastazı engellemektir.
Çok büyük tümörlerde bazen radyoterapi öncesi tümörü küçültmek amacıyla kemoterapi yüksek dozlarda uygulanabilir. Ancak son yıllarda tercih edilen bir yaklaşım değildir. Yapılan çalışmalar tümör ne kadar büyük olursa olsun eş zamanlı kemoradyoterapi uygulamasının daha etkin olduğunu göstermektedir.
İmmünoterapi
Halihazırda nüks hastalık durumunda denenmektedir. Baş boyun tümörleri yerleşim yeri itibariyle fonksiyonel yapıları içeren bir bölgede olduğu için bu konuda tecrübesi olan bir ekip tarafından tedavi edilmelidir.
Nazofarenks Tedavisi Ne Kadar Sürmektedir?
Nazofarenks kanserinin asıl tedavisi radyoterapidir. Rdayoterapi fraksiyone olarak uygulanır. Ortalama 33-35 seanstır; tedavinin haftada 5 beş gün haftasonları haricinde uygulandığı düşünülürse yaklaşık 7 haftalık bir süreci vardır.
Nazofarenks Kanseri Beslenme
Beslenme tüm hastalıklarda olduğu gibi kanser tedavisinde de önem arz etmektedir. Hastaların tedavisi sırasında yeterli ve dengeli beslenmemesi hem bağışıklık sistemini baskılayıp hastalıkla ve tedavi yan etkileriyle baş etmede Hastanın ve tedaviden sorumlu Sağlık Perosnleinin elini zayıflatacaktır. Kilo veren bir hastada, doz dağılımının en hassas şekilde uygulanması gereken radyoterapide sorunlara sebep olacaktır. Bu sebeple tedaviye başlamadan önce mutlaka Diyetisyen ve Doktorunuzdan bu konuda yeterli bilgilendirmeyi almak zorundasınız.