Kanser tanısı aldığımızda ne yapmak gerekir?
Kanser konusunda bilgimizin gün geçtikçe artması, bilim ve teknolojik gelişmelerle sorunun anlık fotoğrafını tüm detaylarıyla çekebiliyor olmamız bizleri önemli bir konuma, iyimser ve gerçek bir algıya taşıyor; kanser “eşit değildir” ölüm… Aynı, şeker ya da kalp hastalığı tanısı aldığımızda tedavi sürecinin başladığını ve yaşam tarzımızın değişeceğini düşünmemiz gibi kanser tanısı aldığımızda da aklımıza gelen sadece öleceğimiz fikri olmamalı. Tanıyı aldığımızda düşünmemiz gereken şey ölüm ve vedalaşma değil, en iyi tedaviyi nerde alabilirim ve bu süreçte nasıl organize olabilirim olmalıdır. Şunu lütfen aklımızdan çıkarmayalım ve ümit var olalım; günümüzde bir çok kanser türünü tedavi edebiliyoruz, ya da en azından kronik bir hastalık haline getirip bu hastalığa yakalanan insanların ömrünü uzatabiliyoruz. Eğer hastalığı erken evrede yakalamışsak, bilinen tüm dengeleri daha güçlü değiştirebiliyor, ve birçok hastamızı iyileştirebiliyoruz. Bu bir hastalıktır ve bütün hastalıklar gibi bir tedavi süreci gerektirmektedir. Bu sebeple, kanser tanısı konmuş veya şüphesi olan hastalarımıza ilk önerim; söz konusu tedavinin uzun bir süreç olabileceğini bilmeleri ve bu süreçten geçerken, kendilerini rahat ve güvende hissedebilecekleri bir ortamı, mücadele ve yaşam alanı olarak seçmeleridir. Hemen ardından, işini iyi bilen, iyi yapan, teknik ve tıbbi konularda donanımlı, her konuda destek alabilecekleri uzman bir ekibi yol arkadaşı olarak belirlemeleridir.
Uygulanan tedavilerin yararı kadar önemli ve yararlı bir durum var ki o da; hastalarımızın ve yakınlarının da bu uygulanacak tedavilere karşı geliştirmeleri gereken inanç ve motivasyonları… Motivasyonunuzu ve inancınızı artıracak her desteği alabilirsiniz. Sadece bunların sizi cerrahi, radyoterapi ve/veya kemoterapi gibi standart tedavilerden alıkoymayacağından ve/veya zarar vermeyeceğinden emin olmamız gerekir. Herhangi bir konuyu konuşmaktan çekinmeyeceğiniz gibi, tamamlayıcı tedavileri de doktorlarınızla konuşmaktan, tartışmaktan çekinmeyin. Bu ve benzeri konularda sizinle iletişimi reddeden doktorlardan uzak durabilirsiniz. Yaşamsal rutinlerinizi değiştirmek, inanç alanı ve alışkanlıklarınıza sığınmak, dua etmek, sosyalleşmek, dans etmek sizi motive edecek her duygu ve deneyime yakın durmak sizin, sadece sizin tercihinizdir. Size neyin iyi geldiğini en iyi sizin bileceğinizi unutmayın. Doktorunuzun size uygulayacağı tedavileri mutlaka kendileri ile tartışın, oluşabilecek yan etkileri, tedavilerden nasıl etkileneceğinizi mutlaka öğrenin. Tedavilerin ve olası yan etkilerin yönetiminde, sizin de farkındalığınız ve karar vericilerden biri olmanız, tedavinin başarısı açısından son derece önemlidir. Lütfen “siz daha iyi bilirsiniz Dr Hanım/Bey” diyenlerden olmayın.
Rakamlardan uzak durun; “tedavinin başarı yüzdesi?” ya da “ne kadar yaşarım?” gibi bize klasik Türk filmlerinden kalan, senaryoda da, yaşamda da ortamı dramatize etmekten başka hiçbir işe yaramayan, gerçekten faydasız ve anlamsız sorulardan uzak durun. Rakamları öğrenmek zihninizi kodlamanıza ve motivasyonunuzun negatif yönde etkilenmesine sebep olacaktır. Unutmayın ki iyileşme umudu olmayan hiçbir hastalık yoktur. Tanıyı kendine yakıştıramayan ve kabul etmeyen hastalar biz doktorların en çok zorlandığı hasta grubudur. Bu bir hastalık ve tüm diğer hastalıklar gibi hepimizin başına gelebileceği gerçeğini kabul ederek başlamak tüm süreci ciddi oranlarda kolaylaştıracaktır. Kanser uzmanlarını meslek hayatları boyunca en fazla zorlayan şey, kanserin bir hastalık olarak algılanmaması; bir felaket türü, bir ceza, bir bedel veya korkunç bir kadersizlik olarak algılanmasıdır. Aşılmasında sizin rolünüzün de olduğu bir hastalıkla mücadele ederken ortaklardan birinin problemi tamamen yanlış anlamasının diğer paydaşa yani bize etkilerini bir düşünün.
Takdir edilmesi gereken, bu hastalığın başınıza hiç gelmeyip sağlıklı bir şekilde yaşamınıza devam etmeniz değil, kanser veya başka bir hastalık başınıza geldiğinde ona verdiğiniz reaksiyon, iyileşme adına gösterdiğiniz sabır ve efordur. “Niye bu benim başıma geldi?” ya da “bunu hak edecek ne yaptım?” gibi içsel sorgulamalardan, suçlamalardan uzak durun. Kanserin oluşması çok komplike bir süreçtir ve bunun mutlaka bir sebebinin olması gerekmiyor. Önemli olan tanı aldıktan sonra hastalığı atlatma sürecinde göstereceğiniz başarıdır. Sadece buna odaklanın.
Göz önünde bulundurulması gereken bir başka nokta da, tedavi başarısından bahsederken sadece bölgesel kontrol ya da sağ kalım oranları değil, hastalarımızın tedavi sırasındaki ve sonrasındaki hayat kalitesini de dikkate almamız gerektiğidir. Artık kanser hastalarının uzun bir yaşam süreleri var ve tedavi süreçlerinin ardından hayatlarına normal bir şekilde devam etmeleri de hastalıktan kurtulmaları kadar önemlidir.
Tanıyı alan hastalarımızın genellikle ilk verdiği bir başka tepki türü ise, kanserli organdan ve/veya uzuvdan kurtulma yönünde. Yaşam kalitesinin nasıl değişebileceğini veya psikolojisinde oluşturabileceği değişikliklerin tamamen göz ardı edildiği bu tavır da çok doğru değil. Çünkü tedavi süreci bitip, iyileştikten sonra kendisiyle baş başa kalan hasta, tedavinin kendisinde oluşturduğu değişiklikleri daha çok ve berrak bir algıyla hissedebiliyor. Bu sebeple hem hastanın hem de doktorların, tedavi biçimi ve sürecinin ardından yaşama nasıl devam edileceğini de göz önünde bulundurması ve hayat kalitesini en az hasarla devam ettirmesi gerekir
Türkiye kanser tedavisi yatırımları açısından şanslı bir ülkedir. Hem Sağlık Bakanlığı hem de özel sektör insan kaynağı ve teknolojik donanım anlamında büyük miktarlarda yatırım yapmaktadır. Proton tedavisi dışında dünyada hali hazırda uygulanan tüm tedaviler Türkiye’de uygulanmaktadır. Sağlık alanında hem nitelikli insan gücü hem de sağlık altyapısı ve teknolojisiyle öne çıkan ülkemiz, Dünya Sağlık Turizmi merkezlerinden biridir ve yüzbinlerce insan her yıl tedavi için ülkemizi tercih etmektedir. Bu sebeple kanser tanısı aldığımızda en iyi tedaviyi ülkemizde alabileceğimizi unutmamalıyız.