Türkçe
HPV aşısı, Human Papilloma Virüs ismi verilen virüsün yaratmış olduğu enfeksiyonlara karşı koruma sağlayan ve yaşa göre iki veya üç doz biçiminde uygulanan bir aşıdır. Ayrıca bu aşının yapılması ile ortaya çıkan enfeksiyonların genital siğil veya kanser gibi rahatsızlıklara sebebiyet vermesi de engellenebilmektedir.
HPV Nedir?
HPV genel ismiyle birbirine benzeyen bir takım virüse takılan tanımlamadır. Tıp literatüründe human papilloma virüs olarak geçmektedir. Sıkça karşılaşılan ve cinsel yolla bulaş olan virüsler içerisinde yer alır. Kesin olarak bilinememekle beraber 100’ün üzerinde türü bulunduğu düşünülmektedir. Bu virüsün bazıları siğil oluşumuna neden olurken bazı türleri de rahim ağzı kanserine sebebiyet vermektedir. Yaklaşık olarak 40’ın üzerindeki türleri yalnızca genital bölge rahatsızlıkları ile ilişkilendirilmiştir ve siğil oluşumunu tetikler. Kansere sebebiyet veren türleri ise genel olarak HPV 16 ve 18 olarak karşımıza çıkar. Rahim ağzı kanseri vakalarının büyük çoğunluğunda human papilloma virüse rastlanmıştır. Bununla beraber bu virüsün farklı türdeki kanser hastalıklarına yol açtığı da bilinen yargılar arasındadır.
HPV’ye bağlı kanser türleri
- Rahim ağzı (serviks) kanseri,
- Baş-boyun kanserleri,
- Anal kanser,
- Fenil kanser,
- Vajinal kanser,
- Vulvar kanser.
Human papilloma virüsü genel olarak cinsel ilişki yoluyla bulaş gösteren bir virüs türüdür. Pek belirti vermediği için partnerler enfeksiyon kaptıklarının farkına varamazlar. Toplumda yaygın olarak karşılaşılan bu durumda HPV bulaşı tamamlandıktan sonra vücudun farklı bölgelerine geçerek yerleşim gösterir. Eğer bu virüs bağışıklık sistemi tarafından tanınıp yok edilirse kişide herhangi bir sağlık problemine yol açmayabilir. Bazı vakalarda virüsün belirtilerinin ortaya çıkması 2-3 ayı bularak siğil oluşumu ile kendini gösterir. Kanser oluşumu için gereken süre ise yaklaşık olarak 10-15 senedir. Virüs bulaşından sonra genel olarak sabit bir tedavi metodu bulunmamaktadır. Bununla beraber sebebiyet verdiği rahatsızlıkların iyileştirilmesi mümkün hale gelmiştir. Tedavi prosedürü uygulanmayan durumlarda da siğillerin kendiliğinden kaybolması söz konusudur. Bununla beraber siğillerin aynı kalma veya büyüyüp sıklaşması gibi durumlar da meydana gelebilir. Bu virüse karşı geliştirilen aşılar bulunmaktadır. Bu aşıların bulaş olduktan sonra herhangi bir enfeksiyonu ya da rahatsızlığı tedavi etmediği için bulaş öncesi yapılması gerekmektedir. Bundan ötürü HPV aşısının önemi büyük olup birey sağlıklı iken uygulanmalıdır.
Aşı kimlere yapılmalı?
Toplumun genel algısı human papilloma virüse bağlı olarak gelişen kanserlerin sıklıkla kadın bireylerde ortaya çıktığı yönündedir. Bununla beraber kız çocuklarının erken yaşta aşı olmaları elzem biçimde olsa da HPV hem erkek (penis, anüs, baş-boyun kanserleri) hem de kadın (vajina, rahim ağzı, baş-boyun) bireylerde kanseri tetikleyebilir. Kız çocukları kadar erkek çocuklarının da aşılanması elzemdir. Bu noktada Türk Jinekoloji Derneği’nin raporuna göre HPV aşısının eğer mümkün ise cinsel hayatın başlama yaşından önce; 11-12 yaşlarında kız ve erkek çocuklarına uygulanmalıdır. Cinsel yaşam aktif hale gelmiş olsa bile 9 ile 26 yaşlar arasındaki kız çocuklara ve kadınlara üç doz olarak uygulanması önerilmektedir. Eğer aile üyelerinin geçmişinde serviks kanseri öyküsü var ise 9 yaş civarlarında da aşılama uygulanabilmektedir.
HPV aşısı artık her yaşta yapılabilir. Bununla beraber ne kadar erken yaşta olunursa özellikle de HPV bulaşı olmadan önce uygulanırsa aşının efektifliği o oranda artmaktadır. Güncel olarak piyasada iki tür HPV aşısı mevcuttur. Bunlardan bir tanesi girişte de bahsetmiş olduğumuz HPV 16 ve 18 türlerine karşı antijen bulunduran ikili aşıdır. Diğeri ise HPV 16 ve 18 türlerine ek olarak HPV 6 ile 11’e de etkisi bulunan dörtlü aşı olarak karşımıza çıkar.
HPV aşıları kol ya da kalçadan intramüsküler yani kas içerisine üç ayrı doz olarak yapılır. Aşının fiyat etiketinin yüksek olması sebebiyle son zamanlarda tek doz aşının da etkili bir koruyuculuğa sahip olduğunu öne sürenler bulunmaktadır. Aşı canlı ya da ölü virüs barındırmadığından ötürü uygulanan bölgede kızarıklık ve şişlik hariç ciddi yan etkilere yol açmamaktadır. Birtakım özel sağlık sigortaları dışından HPV aşısının gerçi ödemesi bulunmamaktadır.
Yan etkileri
Yukarıda da bahsedildiği gibi Human Papilloma Virus aşısının ciddi yan etkileri bulunmamaktadır. Genelde karşılaşılan yan etkiler ise kızarıklık, nadiren de olsa ağrı, yüksek ateş ve baş ağrısıdır. Sonrası için daha problemli durumlar ortaya çıkabilmektedir. Bu noktada tek bir aşıyla bile kurtulma durumu oluşabilecekken aşısız kalmak HPV açısından son derece tehlikelidir. Küçük yaşlardan itibaren HPV aşısının takibi yapılmalı ve sağlık ihmal edilmeyerek üzerine düşülmelidir.