Son zamanlarda kişiye özgü tedaviler ön plana çıkmıştır. Hassas tıp olarak da isimlendirilen bu kişiye özgü tedaviler bazı durumlarda hastalıkların etkisini azaltmakta ve konforlu bir yaşam sunmaktadır. Akıllı ilaç kavramı da bazı durumlarda çok iyi etkiler ortaya çıkarmaktadır. Bu tedavilerle kanserin direncinin kırılacağına dair inançlar artmakta ve tedavi için umut kaynağı olmaktadır. Bu yazıda kişiselleştirilmiş tedavi hakkında detaylı bilgiler yer almaktadır.
Kişiye özgü tedavi
Kanser hastalığı bulunan bir bireye kişiye özgü tedavi verilmesi için öncelikle kişiden birtakım veriler almanız gerekir. Bu noktada kişinin tümörlü dokusunun veya kanda dolaşan kanserli hücrelerin DNA’sı çıkarılarak elde edilir. Bu DNA’ya bazı yöntemler uygulanarak analiz edilir ve kişiselleştirilmiş tedaviye uygun olup olmadığı ortaya çıkar.
Teknolojik gelişmelerden sağlanan imkanlarla moleküler patoloji ismi verilen hassas gen analiz metotlarıyla beraber tümörün kaynak organına bakılmadan kanserli hücrelerin ortaya çıkmasına sebep olan gen bozuklukları tespit edilmeye çalışılır. Ortaya çıkan sonuçlara göre mevcut hedefe yönelik tedavi ilaçları incelenir ve bireyin de genel durumuna bakılarak uygun bir tedavi yöntemine karar verilir.
Kanserin yer aldığı konuma göre sitotoksik yani kanserli hücreleri yok etmeyi amaçlayan kemoterapi tedavisi uygulaması yapılır. Uzun süre boyunca kullanılan bu yöntemlerden sonra günümüzde artık modern yöntemler ile beraber yeni tedavi planlamaları oluşturulmaktadır. Hassas onkoloji olarak isimlendirilen bu tedavi planlamalarında organ fark etmeksizin sekanslama metodları ile beraber tümöre özel genetik mutasyonlar tespit edilerek tedaviler uygulanmaktadır.
Geçmişte farklı hastalarda meydana gelen benzer kanserlerin aynı özellikler taşıdığı varsayılıyordu. Bunun sonucunda da benzer tedavi yöntemleri planlanmaktaydı. Yeni bilgilerin hızlı bir şekilde yayılması ile beraber aynı bireyde yer alan tek bir organ kaynaklı kanserin metastaz yapmış yani vücudun farklı bölgelerine sıçramış tümörde bile farklı özellikte genetik bilgiler bulunduğu görülmüştür. Bu konu doğrultusunda günümüzde artık tedavi planlarken kişiselleştirilmiş analizler kullanılmaktadır.
Hassas Tıp nedir?
Hassas tıp, moleküler düzeyde yapılan genetik analizler sayesinde bireyler arasındaki farklılıkları tespit eder. Bu çalışmalarda tümör hücrelerinin farklılıklarının saptanması yeni nesil akıllı ilaçların üretilmesi ve geliştirilmesi için büyük önem taşımaktadır. Kişiye özgü tedavilerin klinik alandaki önemini ortaya koyan analizler ve çalışmalar günümüzde sürmektedir. Bu tedavi türünde karşılaşılan en büyük sorunlardan bir tanesi klinik çalışmanın planlanma aşamasıdır. Çalışmaya katılacak bireylerin farklı gen mutasyonlarına sahip olması nedeniyle hassas tıp alanında geleneksel olarak yapılan klinik çalışmaların tasarısı mümkün değildir.
Teknolojik gelişmelerle beraber hassas tıp da hızla gelişen bir hal almıştır. Bu durumda kansere multidisipliner bir anlayış da entegre olmaktadır. Bu noktada tedavi aşaması çok daha özenli olmalıdır. Ancak halen aşılması gereken birtakım sorunlar mevcuttur. Örnek verecek olursak test yapan şirketlerin uyguladıkları testlerin bir standardının bulunmaması, sonuçların yanlış lanse edilmesine sebep olmaktadır. Bu da tedavi sürecinde etkili bir uygulama yapılmasını engellemektedir. Bunun dışında hızlı ilerleyen bu çalışmalarda gün geçtikçe yeni gen mutasyonları tespit edilmektedir. Bu da genetik testlerin analizini zorlaştırmaktadır. Bu noktada oluşturulan multidisipliner ekibin işinde yetkin bireyler olması elzemdir.
Genetik testler
Genetik testler ise genellikle diğer tedavi türlerinde etkin bir cevap alınamadığı zaman tercih edilmektedir. Testlerin fiyatlarının pahalılığı ve erişilebilirliği bu noktada etken faktörler olmaktadır. Bu testlerin hastalıkların erken evresinde uygulanması da etkin bir tedavi planlanması imkanı sağlayabilir. Klinik çalışmaları devam eden kişiselleştirilmiş tedavilerde, bu çalışmaların neticesi önem taşımaktadır. Mutasyonların çok hızlı ve fazla sayıda gerçekleşmesi ise hedeflenmiş tedavilerin etkisinin analiz edilmesini bir hayli zorlaştırmaktadır.
Kişiye özgü onkoloji teknolojik imkanların da gelişmesiyle beraber çok hızlı ilerleyen bir bilimdir. Genetik teknolojilerin ve hedefe yönelik tedavilerin birleşmesi, kanser hastalığının tedavisinde eskiye nazaran çok farklı ve hasta bireyin lehine bir konuma ulaşmasını sağlamıştır. Fakat bu noktada elimizde yer alan tüm veriler incelendiğinde olgunluğa ulaşmamış unsurlar halen mevcuttur. Ortaya çıkan kompleks genomik veriler klinik aşamaya taşımak ve hasta bireye uygun hedeflenmiş tedaviyi uygulamak pek kolay bir durum değildir. Ayrıca her şartta tedavi maliyetleri pek de umulan düzeyde değildir. Ancak günümüzde teknolojinin sürekli ilerlemesini de göz önüne aldığımızda kişiye özgü tedavi yöntemleri insanlık için büyük bir umut kaynağı olarak yer almaktadır.
Akıllı İlaçlar
Kanserli hücrelerin ve hücre içerisinde bulunan büyüme sinyal yollarının moleküler boyutta algılanması ve bu yolları tetikleyen sinyallerine birtakım ilaçlarla beraber hücrenin içinden ve dışından engellenmesinin gerçekleştirilmesi hedefe yönelik tedavi yöntemlerini ortaya çıkarmıştır. Bu noktada akciğer adenokanser türünde yapılan çalışmalar oldukça dikkat çekmektedir. Yukarıda yer verilen basamaklara göre üretilen ve geliştirilen tedavilere akıllı ilaçlar ya da daha çok hedefe yönelik tedavi ismi verilmektedir. Kanserli hücrelerin ortaya çıkış sürecine karsinogenez ismi verilmektedir. Karsinogenez büyümeyi kontrolsüz bir şekilde etkileyen sinyal ileti yollarının asıl sebebi genetik mutasyonların gerçekleşmesidir.
Ortaya çıkan bu mutasyonların tanımlanması ve analiz edilmesi hangi hasta bireye nasıl bir tedavi verilmesini aydınlatmada oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Moleküler düzeyde yer alan yolları ve bu yollarda gerçekleşen anormal değişiklikleri yani mutasyonları keşfettikçe ve bunlara anlamlar yükledikçe mutasyona özel olarak hedefe yönelik ilaçların sayıları artmaktadır. Geliştirilen bu ilaçlar özellikle metastaz yapan kanserli hücreleri derinden etkilemekte ve bireye daha kaliteli bir yaşam ömrü sunmaktadır. Yaşam süresinde de önemli artışlar yakalanan bu yöntem geleceğe dair umutları arttırmakta, kanser hastalığının önlenmesinde efektif bir rol oynamaktadır. Bu konuyla ilgili detaylı bilgiye ulaşmak için iletişim sayfası üzerinden bizlere yazabilirsiniz.