İnsan bedeninde bulunan tüm genleri anlamlandırmaya çalışan İnsan Genom Projesi ile hayatımıza girmiş bir kavram olarak nutrigenetik, besinlerin genetik yapılarına göre kişiyle uyumunu tespit ve analiz etme çalışmasıdır. Yani hastalıklarla insanları bir araya getirmeyen bizlerin uzak durmasını sağlayan bir sistemdir. “Besinler kansere sebep olur mu veya kanserden bizi korur mu?” sorusundan çıkarım yapmamızı sağlayan bu sistemde cevabımız her iki soruya da evet olacaktır. Bunun sebebi ise besinlerin her bireyde farklı etkiler bırakmasıdır. Genetik farklılıklarımız sebebiyle birtakım besinler faydalı gelirken bazıları daha az yararlı hatta zararlı bile gelebilir. Bu noktada sütün, kafeinin, alkolün ve bunlar gibi birçok gıdanın her insanda farklı izlenimler bıraktığının farkında olmak gerekmektedir.
Nutrigenetik temel olarak bireylerin genetik farklılıklarından yola çıkarak vücuttaki dengeleri nasıl değiştirdiğini analiz ederek hastalıklar henüz gerçekleşmeden onlarla savaşmaya ve tedbirli durmaya yönelir. Genetik değişiklikler tam anlamıyla kavrandığında yaşam tarzlarında uygulayabileceğimiz minik dokunuşlar bile bizleri birçok hastalıktan uzak tutar ve sağlıklı bir yaşam sürmemizi sağlar. İşin gizemi de tam bu noktada bulunmaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle kanser gibi birçok hastalık tedavi şansına sahiptir ancak temel gaye hiç hasta olmamayı sağlamaktır.
Genetiğimiz ve beslenme
İnsan Genom Projesi sayesinde genetik ile beslenme arasındaki ilişki anlaşılmaya başlandı. Burdan çıkarılan sonuca göre insan genomu ile beslenme arasındaki iletişim çift taraflıdır yani bir taraftan genlerin çalışma süratini, öbür yandan ise metabolik olarak besinlere verilen cevaplar belirlenir. Bu proje ile bireyin genetik yapısı, metabolizması ve tepkileri, beslenmeye bağlı olaraktan hastalıklara karşı hassasiyeti nasıl tetiklediği incelenmiştir. Daha sonra besinlerin genetik biçimlerinde farklılık oluşturan etkenleri ve metabolik tepkileri moleküler düzeyde ayarladığı neticesine varılmıştır. Dolayısıyla, nutrigenetik metotları hem hastalığa olan yakınlık hem de bu hastalıktan nasıl korunulur sorusunda cevap ve kuvvetli bilgiler sağlayabileceği sonucu elde edildi. Bu sistem örnek olarak kanserin çıkış noktası, gelişimi, genetik yapısı ve çevresel etmenlerinin de içinde yer aldığı karmaşık bir iletişim mekanizmasıdır. Besinlerin ve diyetin kanserin ilerlemesinde çok büyük bir etken olabileceği ortaya çıkarılmıştır. Nutrigenetik çalışmalarıyla alakalı geniş ve kuvvetli araştırmalar mevcut olmasa da halihazırda bulunan kaynakları görmezden gelmek mümkün değildir.
Nutrigenetik nedir?
Her birey birbirinden farklı bünyeye sahiptir. İnternet ortamında veya diğer kaynaklarda her bir kişiye ayrı diyet programları veya otlar önerilmektedir. Fit olmanın ve sağlık bir vücut elde etmenin merakı toplum tarafından gittikçe artmakla beraber popüler bir konu olmaya başlamıştır. Bunun dışında son zamanlarda gündemimizin zirvesinde olan korona virüsle beraber bağışıklık sisteminin önemi ve insanların bu konudaki farkındalığı önemli ölçüde artış göstermiştir. Bütün bunlar göz önüne alındığında herhangi bir diyetin herhangi bir bireyle uyum gösteremeyeceği açıktır. Herkesin bünyesi farklı olmakla beraber, yapılan işler ve fiziksel aktiviteler yani enerjiler bile farklılık göstermektedir.
Günümüzde kişiye özgü tedavi kavramının gittikçe dilimize oturmasıyla beraber de her bireyin farklı özellikler ve genetik yapılar taşıdığı gözlenmektedir. Bu nokta da yukarıda bahsedilenleri desteklemektedir.
Nutrigenetik Hangi Avantajları Sunar?
Geçmişten günümüze uzanan geleneksel besinler ve yeme alışkanlıkları, kişileri yüksek kalorili ve besin değeri az olan maddelere itmiştir. Bu alışkanlıklar ve beslenme tarzı genetik yapı ile çelişince ise farklı hastalıklar ortaya çıkarak insanların yakalanmalarının önü açılmıştır. Genetik testler ile beraber bireyin genetik yapısına uyan besin değeri yüksek, kalorisi de az olan beslenme sağlanabilir. Bu şekilde genetik yapının bize sağladığı bir avantaj olan beslenme listeleri de sağlıklı ve düzenli bir beslenme tarzı sunar. Nutrigenetik kavramının temel olarak sağladığı avantajlar aşağıda belirtilmiştir.
- Genetik test sonucu oluşturulan diyetler ve destek programlarından, geleneksel olarak yapılan diyetlere nazaran çok daha efektif ve etkili sonuçlar elde edilmiştir.
- Genetik yorumlarla beraber bireylerin metabolizmasına uyan bir beslenme programı uygulanabilir. Ömür boyu sürebilecek ve uygulanabilecek bir rehber niteliği taşır.
- Kişiye özel beslenme programı bir hayat tarzı oluşturabilir ve dengeli beslenmenin önü açılabilir.
- Sağlıklı kilo vermek isteyen bireyler beden sağlığını da koruyarak etkili ve verimli neticeler alabilir.
Nutrigenetik ve nutrigenomik farkı
Moleküler beslenme kavramı besinlerin genler ile iletişimini sağlayan bilimdir. Nutrigenomik terimi gen üzerinde düzen yapan ve olası etkisini analiz eder. Buna karşın nutrigenetik ise kişiler arasında genetik değişikliklerin besinlere göre verdiği yapıtı inceler.
BP Klinikte Nutrigenetik Kavramı Yansıması
Sağlıklı yaşam kavramı ele alındığında şüphesiz ki akla gelen faktörlerden ikisi detoks ve vitamin takviyeleri olabilmektedir. Günlük yaşamda rutinimiz durumuna dönüşen bu kavramlar hemen hemen çoğu sağlıkçı tarafından öneriliyor. Genetik anlamda bireylerin farklı oluşu ve her yöntemin bireylere göre değişiklikler göstermesi sebebiyle bir kişiye iyi gelen bir mekanizma başkasında farklı sonuçlar doğurabilmektedir. Örneğin herkese tavsiye edilen ve çok sık uygulanan glutatyon metilasyon, bozukluğu olanlarda zararlı olabilir. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki vücudun ihtiyacı olmadığı halde uygulanan takviyeler kanser olmanıza sebep olabilir. Kanser hastalarında kullanılan vitamin takviyeleri hastalığın nüks etme ihtimalini artırabilir.
Biz bu nedenle kliniğimize başvuran bireylerin önce genetik testlerle kişisel haritasını çıkartıyoruz ve vitaminlerin, minerallerin ve ağır metallerin vücuttaki seviyelerini belirleyen kan testleri istiyoruz. Kişinin genetik haritası ve kan testlerine göre sağlığını ve enerjisini korumak için nelere ihtiyacı olduğunu analiz ederek uzmanlarımızla kendisine bir yaşam tarzı belirliyoruz. Unutmamalıyız ki “one size fits all” anlayışına artık 21. yüzyıl bilim ve teknolojisinde yer yok.